Pers­be­richt 01/10/2025

Van­daag publi­ce­ren 7 orga­ni­sa­ties de vijfde edi­tie van hun rap­port over het niet-opvang­be­leid en de nega­tieve gevol­gen ervan voor asiel­zoe­kers in Bel­gië. Het rap­port toont hoe het niet-opvang beleid in 2025 een alar­me­rende nieuwe fase ingaat, met recente ove­rheid­smaa­tre­ge­len die de toe­gang tot opvang en essen­tiële diens­ten nog ver­der beperken.

Art­sen Zon­der Gren­zen, Dok­ters van de Wereld, Vluch­te­lin­gen­werk Vlaan­de­ren, CIRÉ, Bel­Re­fu­gees, Cari­tas Inter­na­tio­nal en de Huma­ni­taire Hub heke­len het Bel­gische niet-opvang beleid en de nega­tieve gevol­gen ervan voor asiel­zoe­kers in ons land. Dit beleid lost de huma­ni­taire cri­sis niet op, maar ins­ti­tu­tio­na­li­seert deze. De recente uits­praak van minis­ter Van Bos­suyt dat geen enkele asiel­zoe­ker op straat hoeft te sla­pen, is geens­zins waar, zoals de 7 orga­ni­sa­ties dage­lijks vaststellen.

Rapport downloaden

Een systematisch beleid van niet-opvang

Ondanks de meer dan 15.000 veroor­de­lin­gen van natio­nale en inter­na­tio­nale recht­ban­ken, vers­terkt de Bel­gische fede­rale rege­ring haar ille­gale stra­te­gie van sys­te­ma­tische uits­lui­ting. In wat de fac­to het meest res­tric­tieve migra­tie­be­leid in de Bel­gische ges­chie­de­nis is, bli­j­ven dui­zen­den men­sen met recht op opvang dak­loos en heb­ben zij geen toe­gang tot gezond­heid­szorg en sociale steun.
De nieuwe coa­li­tie­re­ge­ring “Ari­zo­na”, die in janua­ri 2025 werd gevormd, ver­min­dert het aan­tal opvang­plaat­sen, sluit bepaalde groe­pen sys­te­ma­tisch uit (met name alleens­taande man­nen en asiel­zoe­kers met een bes­cher­ming­ss­ta­tus in een ander EU-land, bekend als “M‑statussen”) en schaft sociale diens­ten voor veel asiel­zoe­kers vol­le­dig af.
Noch­tans wor­den de wij­zi­gin­gen, die in juli door het par­le­ment wer­den aan­ge­no­men en sinds augus­tus van kracht zijn, breed bekri­ti­seerd door de Raad van State, het VN-vluch­te­lin­ge­na­gent­schap (UNHCR) en vele middenveldorganisaties.

Humanitaire gevolgen : duizenden mensen dakloos en zonder zorg achtergelaten

De Bel­gische rege­ring negeert haar wet­te­lijke verant­woor­de­lij­khe­den met ramp­za­lige gevolgen :

• Huis­ves­ting : Min­der dan 1 op de 10 asiel­zoe­kers (9%) die gebruik maken van de Huma­ni­taire Hub in Brus­sel wordt opge­van­gen in een Feda­sil-cen­trum. De over­grote meer­de­rheid van hen slaapt op straat, in noo­dop­vang of in kraak­pan­den, omdat de wacht­ti­j­den voor noo­dop­vang vaak lan­ger zijn dan de duur van het voor­ges­telde verblijf.
• Gezond­heid­szorg : De toe­gang tot medische zorg is. Huma­ni­taire orga­ni­sa­ties mel­den dat bij­na 9 op de 10 (88%) dak­loze asiel­zoe­kers gezond­heid­spro­ble­men heb­ben die rechts­treeks ver­band hou­den met hun pre­caire leven­som­stan­di­ghe­den, waa­ron­der hui­daan­doe­nin­gen, lucht­we­gin­fec­ties en onbe­han­delde pijn.
• Gees­te­lijke gezond­heid : Het men­taal wel­zi­jn wordt erns­tig aan­ge­tast. Een grote meer­de­rheid van de asiel­zoe­kers zoekt hulp omdat ze in psy­chische nood ver­ke­ren, met post­trau­ma­tische stress, depres­sie en ang­st. Ges­pe­cia­li­seerde zorg is qua­si ontoegankelijk.
• Juri­dische en sociale onders­teu­ning : Dak­loze asiel­zoe­kers heb­ben vaak geen basi­s­in­for­ma­tie over hun rech­ten en wor­den zon­der juri­dische bijs­tand gecon­fron­teerd met com­plexe procedures.

Niet-begeleide minderjarigen in nood

Niet-bege­leide min­der­ja­ri­gen zijn bij­zon­der kwets­baar. Velen ver­mi­j­den offi­ciële opvang­cen­tra van­wege wan­trou­wen jegens de auto­ri­tei­ten, wat leidt tot over­be­vol­king in alter­na­tieve opvang­cen­tra en verhoogde bloots­tel­ling aan risi­co­volle omge­vin­gen. Medische stu­dies wij­zen op een hoog per­cen­tage min­der­ja­ri­gen dat onder­voed is en gezond­heid­spro­ble­men heeft.

Een oproep tot onmiddellijke actie

De doel­stel­ling van de rege­ring om Bel­gië min­der “aan­trek­ke­lijk” te maken voor asiel­zoe­kers heeft geleid tot meer moei­lij­khe­den en de ins­ti­tu­tio­na­li­se­ring van een huma­ni­taire cri­sis.
De Raad van Euro­pa, de Raad van State, UNHCR en tal van mid­den­veld orga­ni­sa­ties roe­pen allen op tot drin­gende actie, waaronder :

• Het recht op ver­wel­ko­ming en een waar­dig leven, zoals vast­ge­legd in het inter­na­tio­naal en Bel­gisch recht, respecteren ;
• Een aan­zien­lijke toe­name van de capaciteit ;
• Onde­rhou­den van sociale steun­ka­na­len voor asielzoekers.

Conclusie

Het hui­dige beleid van niet-opvang is onaan­vaard­baar. Zolang men­sen op straat komen te staan en rech­ter­lijke uits­pra­ken niet wor­den uit­ge­voerd, schendt Bel­gië bewust zijn wet­te­lijke en morele ver­plich­tin­gen. Het beleid van afschrik­king ten aan­zien van asiel­zoe­kers moet stop­pen. Enkel een humaan, waar­dig en op rech­ten geba­seerd opvang­be­leid is Bel­gië waardig.